Jak przygotować się do ciąży? 5 porad dla przyszłej mamy

1.   Przygotowania do ciąży zacznij od wizyty u lekarza

Zapyta Cię on o historię chorób w rodzinie oraz aktualnie przyjmowane leki. Być może konieczne będzie zastąpienie niektórych z nich innymi. Badanie lekarskie pozwoli wykluczyć nieprawidłowości w budowie anatomicznej miednicy mniejszej np.: endometriozę, torbiele jajników, mięśniaki i dwurożność macicy.
Jeżeli masz nadwagę, lekarz zaleci zmiany w diecie i większą aktywność fizyczną, bo prawidłowa waga pomaga zdrowo przejść przez ciążę. Zachęci Cię do odstawienia alkoholu i rzucenia palenia.

2.   Wizyty i badania do wykonania na 6 miesięcy przed zajściem w ciążę:

• Wizyta i wyleczenie wszystkich zębów u stomatologa (zarówno u przyszłej mamy, jak i jej partnera) - ubytki mogą prowadzić do poronienia. Z kolei u partnera pogarszają płodność. Ciąża nie jest również czasem na wykonanie pantomogramu (badania rentgenowskiego szczęki, które pokazuje stan zębów) ani znieczulenia ogólnego, stosowanego np. przy usuwaniu zębów mądrości. W tym czasie nie należy również wyrywać zębów czy stosować leczenia kanałowego. Wygląd jamy ustnej mówi również wiele o ogólnym stanie zdrowia. Dentysta jest w stanie również wykryć początek innych chorób, np. cukrzycy, nowotworu ślinianek czy gardła.
• Cytologia, czyli wymaz z szyjki macicy, pozwala na wczesnym etapie wykryć m.in. nadżerkę szyjki macicy i raka szyjki macicy. Warto wiedzieć, że zmiany hormonalne zachodzące w trakcie ciąży przyspieszają rozwój komórek nowotworowych. W tym okresie metody leczenia są ograniczone. Dlaczego? Kuracja antynowotworowa mogłaby zagrozić bezpieczeństwu dziecka. Badanie wykonuje lekarz bądź pielęgniarka, wprowadzają do szyjki macicy elastyczną szczoteczkę. Trwa to zaledwie kilka minut i jest bezbolesne, co najwyżej powoduje lekki dyskomfort. Jak się przygotować do cytologii? Po pierwsze nie wykonuj badania w trakcie miesiączki. Po drugie, na około 4 dni przed zabiegiem nie wykonuj irygacji ani nie stosuj tabletek dopochwowych. Po trzecie, na minimum jeden dzień przed nie współżyj ani nie poddawaj się badaniu ginekologicznemu.
• Wyleczenie stanów zapalnych pochwy np.: nadżerka pochwy, która może doprowadzić do poronienia.
• Wykonanie morfologii (zarówno u przyszłej mamy, jak i partnera) - to podstawowe badanie krwi pozwala wykryć np. anemię. Wykonane na pół roku przed zajściem w ciążę daje wystarczająco dużo czasu na jej leczenie.
• Kontrola zdrowia psychicznego — zdrowie psychiczne jest tak samo istotne, jak to fizyczne. Co więcej, jedno ma wpływ na drugie. Według amerykańskiego Center for Disease Control and Prevention 1 na 9 kobiet doświadcza depresji przed, w trakcie ciąży, ale też depresji poporodowej. Dlatego tak ważne jest, abyście Ty i Twój partner zainteresowali się tą sprawą, jeśli coś jest nie tak albo mieliście takie problemy w przeszłości. Poza tym nieleczona depresja w ciąży i po ciąży może prowadzić do bardzo wielu komplikacji — od przedwczesnego porodu po słabą więź mamy z dzieckiem. Nie musisz się „poświęcać” dla dziecka — istnieje już wiele skutecznych leków, które można stosować zarówno w trakcie ciąży, jak i karmienia. Co więcej, według badań nieleczona depresja stanowi większe zagrożenie dla mamy i dziecka niż leczenie depresji w ciąży i po ciąży. Jeśli nie chcesz tego robić dla siebie, zrób to dla swojego maluszka.
• Oznaczenie grupy krwi oraz czynnika Rh – przyszłej mamy i partnera, by mieć pewność, że w trakcie ciąży nie rozwinie się konflikt serologiczny, który mógłby stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia płodu czy przyszłej mamy. Konflikt serologiczny polega na tym, że Rh-dodatnie dziecka pobudza Rh-dodatnie matki do produkcji przeciwciał. To z kolei powoduje u nowo narodzonego dziecka chorobę hemolityczną. Przed badaniem nie musisz być na czczo.  Jakie mogą być wyniki? Około 85% osób rasy kaukaskiej (białej) ma Rh-dodatnie, a pozostałe 15% Rh-ujemne. Co dalej? Jeśli matka ma grupę krwi Rh-ujemne, lekarz skieruje ją dodatkowo w czasie ciąży na badania krwi w kierunku przeciwciał (anty-D), które mogą powodować anemię u dziecka.  W razie stwierdzenia konfliktu serologicznego matce podaje się jej profilaktycznie lek – tak zwaną immunoglobulinę anty-D. Leczenie to niszczy antygeny płodu i zapobiega wytwarzaniu przeciwciał przez kobietę ciężarną. Lek podawany jest w formie zastrzyku, w III trymestrze ciąży (28.–30. tydzień ciąży).
• Oznaczenie poziomu TSH (zarówno u Ciebie jak i partnera) i ewentualnie badanie tarczycy u endokrynologa. Dlaczego to takie ważne? Tarczyca stanowi centrum dowodzenia całego organizmu. Jeśli Twoja tarczyca działa zbyt słabo albo za mocno i leczysz się z powodu jej niedoczynności lub nadczynności, wiesz, o czym mowa. Przybieranie lub tracenie na wadze, gorsza kondycja skóry i włosów to początek listy niekorzystnych zmian. Niedoczynność tarczycy to też większe ryzyko utraty ciąży, a u panów gorsza jakość nasienia. Nadczynność z kolei wiąże się z większym prawdopodobieństwem przedwczesnego porodu.
• Badanie na obecność przeciwciał toksoplazmozy, cytomegalii, różyczki, mykoplazmy, ospy wietrznej oraz obecność antygenu HBS (związanego z zapaleniem wątroby),
• Testy w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową, takich jak chlamydia, rzeżączka, kiła, HIV i BV (bakteryjne zapalenie pochwy),
• Zaszczep się przeciwko: różyczce, odrze, śwince oraz WZW typu B (wirusowemu zapaleniu wątroby typu B). Dlaczego to takie ważne? W trakcie ciąży mogą powikłania, na przykład wady wrodzone u dziecka.
• Badanie u ginekologa — poza oceną stopnia czystości pochwy (biocenozą) warto również wykonać USG dopochwowe.
• Bardzo ważne jest uzupełnienie przyszłej mamy w kwas foliowy, by zabezpieczyć dziecko przed chorobami neurologicznymi.

3.   Badania do wykonania na 3 miesiące przed zajściem w ciążę

• Ścisłe kontrolowanie chorób przewlekłych (jeśli takowe masz) - zapytaj swojego lekarza o badania do wykonania. Jeśli ich wyniki wykażą problemy, jest jeszcze czas na ich naprawę. Ciąża jest czasem wielu zmian w organizmie kobiety. Już w jej trakcie korygowanie choroby przewlekłej może być szczególnie trudne.
• Kolejne badanie krwi - w przypadku wcześniej podjętego leczenia (po badaniu 3 miesiące wcześniej) pozwala ono zweryfikować postępy, szczególnie jeżeli zostało zastosowane leczenie np. podane żelazo na anemię. Nawet jeśli wcześniejsze badanie nie wykazało żadnych anomalii, w ciągu 3 miesięcy mogło się to zmienić.
• Jeśli masz alergię, należy odwiedzić alergologa, by otrzymać zgodę na planowanie ciąży lub zmiany leku. W przypadku leków na padaczkę warto również skonsultować się z neurologiem.
• Badanie nerek - ogólne badanie moczu i poziom mocznika oraz kreatyniny we krwi pozwala ocenić stan nerek.
• Zacznij przyjmować witaminy, pamiętając o umiarze. Zbyt duże stężenia również mogą być groźne. Jeśli masz stwierdzone badaniem krwi niedobory:
  • zapewne kojarzysz, że w ciąży powinnaś przyjmować kwas foliowy. Czy wiesz jednak, że jest on tak kluczowy dla rozwoju dziecka, że Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca go wszystkim kobietom w wieku rozrodczym? Niezależnie od tego, czy planują ciążę, czy nie. Dzieje się tak dlatego, że średnio co druga ciąża jest nieplanowana. Poziom kwasu foliowego stanowi kluczowy element dla rozwoju dziecka przez pierwsze 12 tygodni ciąży. Jego niedobór może prowadzić do poważnych wad rozwojowych - takich jak rozszczep kręgosłupa czy bezmózgowie. To z kolei może powodować upośledzenie, paraliż, a nawet śmierć dziecka. Dlatego zbadaj poziom kwasu foliowego jeszcze przed ciążą i zacznij suplementację 400 mikrogramami dziennie.
  • Witaminę D3. Jest o tyle ważne, że jej niedobór może przyczyniać się do wielu groźnych dla mamy schorzeń: cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego lub porodu przedwczesnego. Czy wiesz, że nawet 90% Polaków ma niedobory witaminy D3?
  • Żelazo w przypadku stwierdzenia anemii albo przy niedoborze.
  • Wapń w razie niedoboru.
  • Witaminę B12, jeśli jesteś weganką lub wegetarianką.
• Badanie poziomu cukru we krwi - poziom glukozy pozwoli określić, czy nie masz cukrzycy i podjąć odpowiednie leczenie. W początkowych etapach choroby dieta i ćwiczenia mogą w zupełności wystarczyć. Zajście w ciążę z nieleczoną cukrzycą może prowadzić do rozwoju wad wrodzonych serca, mózgu i nerek u dziecka. Zwiększa również masę urodzeniową noworodka. Zatrzymajmy się przy kwestii diety i ćwiczeń:
  • Warto, żeby dieta była zróżnicowana i wartościowa. Staraj się jeść warzywa i owoce: marchew, kapustę, seler, śliwki i jabłka. Sięgaj po jajka, rośliny strączkowe i ryby, oliwę z oliwek i awokado. Jogurt i kefir to bogate źródło wapnia. Kwas foliowy, z kolei, zawierają: szpinak, sałata, brukselka oraz pomarańcza, banan i płatki owsiane. Czego unikać? Słodyczy, gotowanych dań, fast-foodów, cukru i białej mąki. Istotne jest przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, najlepiej wody.
  • Ruch to zdrowie, również w ciąży. To większa płodność i wzmocnienie dla mięśni miednicy mniejszej. W ciąży to rodzaj spadochronu, który przytrzymuje dziecko w jamie macicy. Do zalecanej aktywności fizycznej należą: spacery, bieganie, pływanie, fitness, joga. Odsuń w czasie np. jazdę na rolkach. Jakakolwiek kontuzja, która wymaga leczenia, to kolejne miesiące oczekiwania na dziecko.
• Badanie ciśnienia krwi - to dobry moment na wykrycie nadciśnienia. Dlaczego?  Aby lekarz mógł odróżnić nadciśnienie przewlekłe (występujące przed 20. tygodniem ciąży) od nadciśnienia ciążowego (występującego po 20. tygodniu ciąży i ustępującego do 6. tygodni po ciąży), potrzebne są pomiary przed 20. tygodniem ciąży. Poza tym ciężarne z nadciśnieniem powinny zostać objęte specjalną opieką lekarską od początku ciąży. W ciąży nie można stosować niektórych leków na nadciśnienie. Jeśli leczysz się tę chorobę, powiedz lekarzowi o planowanej ciąży. Specjalista może je zmienić przed ciążą lub zaraz na jej początku, kiedy tylko dowiesz się o ciąży. Im wcześniej się to stanie, tym lepiej, ponieważ źle dobrane leki są szkodliwe dla dziecka.
• Badanie na obecność chorób wenerycznych (u przyszłej mamy i jej partnera) - łatwiej zapobiegać niż leczyć, dlatego warto się zbadać, nawet jeśli jesteś pewna, że ich nie masz. Nieleczone choroby weneryczne mogą prowadzić do komplikacji ciąży i problemów zdrowotnych dziecka. Na przykład chlamydia wiąże się z przedwczesnym porodem i niską wagą urodzeniową. Badanie przed ciążą pozwoli Ci otrzymać skuteczne leczenie na czas i ochronić Wasze dziecko.
• Badanie HIV i badanie anty HCV.
• Badanie piersi u ginekologa.
• Oznaczenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów - jeśli coś wyjdzie nie tak, to dobry moment na wprowadzenie leczenia. Pozostawienie nieprawidłowości i zajście w ciążę może przyspieszyć Twoje zachorowanie np. na miażdżycę, zawał serca czy udar mózgu. Pamiętaj, Twoje zdrowie też jest ważne!

MAMA MUSI BYĆ ZDROWA, BY DONOSIĆ ZDROWE POTOMSTWO!

Lekarz zbada Cię także ginekologicznie, by wykluczyć nieprawidłowości w budowie anatomicznej dróg rodnych (np. macica dwurożna lub wystąpienia tyłozgięcia macicy ze zrostami) oraz wykluczyć choroby dróg rodnych przenoszone np. drogą płciową, które mogą być przyczyną problemów z zajściem w ciążę oraz przebiegu ciąży. Zaleci wykonanie cytologii i USG piersi oraz wizytę u stomatologa.
Twój wiek i historia rodziny mogą wpływać na ryzyko urodzenia dziecka z chorobami genetycznymi. Jeżeli lekarz uzna, że jest ono wysokie, otrzymasz skierowanie do poradni genetycznej.

4.   Badania do wykonania na krótko przed zajściem w ciążę

• ponowna morfologia,
• badanie moczu,
• samobadanie piersi - ciąża może przyśpieszyć rozwój chorób związanych z nimi. Dzieje się tak ze względu na zwiększenie poziomu estrogenów.

5.   Przygotowania do ciąży – no co się zaszczepić?

W czasie ciąży kobiety są nieco bardziej niż zwykle podatne na infekcje. Także ryzyko powikłań jest u nich wyższe. Szczepienia pomogą im zapobiec. Zapobiegną także chorobom, na które nie masz odporności, a które mogłyby zaszkodzić dziecku podczas ciąży. Przed zajściem w ciążę zaszczep się przeciwko:

• Różyczce,
• Grypie,
• Covid 19. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników w stanowisku z 2021 roku zaleca szczepienie się przeciwko COVID-19 u kobiet chcących zajść w ciążę i ciężarnych. Dzieje się tak, ponieważ ciężarne są narażone na ciężkie przechodzenie tej choroby. W pierwszym rzędzie Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje szczepionki mRNA. Szczepienie najlepiej wykonać przed zajściem w ciążę albo już w trakcie ciąży po 8. tygodniu.

Jak przygotować się do ciąży: Podsumowanie

Przygotowania warto zacząć już 6 miesięcy przed poczęciem. Dzięki temu upewnisz się, że Twoje ciało jest gotowe na 9 miesięcy ciąży. Jeśli okaże się, że coś jest nie tak, będziesz miała dużo czasu, aby to naprawić. Mamy nadzieję, że lektura tego artykułu pomoże Ci gładko przejść przez okres przygotowań, pozwoli szybko zajść w ciążę i urodzić zdrowe dziecko.

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.