Profilaktyka w ginekologii - dlaczego jest istotna

Podstawowe profilaktyczne badania ginekologiczne

Poniższe badania najczęściej wykonuje się raz do roku. Jednak częstość zależy od ogólnego stanu zdrowia, przewlekłych schorzeń, wieku, obciążenia genetycznego, chorób ginekologicznych, stosowanych używek oraz leków, aktywności fizycznej czy narażenia na stres. W razie chorób przewlekłych potrzebne będzie indywidualne dostosowanie częstotliwości badań.

Lista podstawowych badań, które warto wykonać w wieku 18-30 lat:

• badanie ginekologiczne z USG narządu rodnego,
• cytologia lub cytologia z LBC z HPV
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa,
• badanie w kierunku schorzeń przenoszonych drogą płciową, takich jak: HIV, chlamydia, HCV, kiła i rzeżączka.

Badania profilaktyczne przeznaczone dla kobiet w wieku 30-40 lat:

• cytologia lub cytologie LBC z HPV
• USG narządu rodnego,
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa.

Lista podstawowych badań, które warto wykonać w wieku 40-50 lat:

• cytologia, cytologia LBC z HPV
• USG narządu rodnego,
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa oraz ocena mammograficzna piersi.

Badania dla kobiet w wieku 50+:

• cytologia, cytologia LBC + HPV
• USG narządu rodnego,
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa oraz ocena mammograficzna piersi.
• Markery nowotworowe piersi i jajników, (BRCA 1, BRCA 2),  (ROMA),(Ca 125+ HE 4 + ROMA)

Profilaktyka raka szyjki macicy

Rakowi szyjki macicy można zapobiec na dwa sposoby: szczepiąc się przeciwko HPV (ludzkiemu wirusowi brodawczaka) oraz wykonując regularnie cytologię. Ta ostatnia jest bardzo prosta, dostępna bezpłatnie dla pań w wieku 25-59 lat. Służy wykrywaniu zmian na wczesnym etapie, kiedy nie dają jeszcze objawów. Wówczas rak szyjki macicy jest uleczalny w prawie 100%.

Kobiety poniżej 20 lat chorują bardzo rzadko, 50% chorujących to kobiety w wieku 40-65 lat. Do czynników ryzyka rozwinięcia się raka szyjki macicy należą:

• przewlekła infekcja wirusem brodawczaka typu głównie 16, 18, 31, 33, 45. Ma największe znaczenie,
• wczesne rozpoczęcie aktywności seksualnej,
• częste zmiany partnerów,
• palenie papierosów,
• rodzinne występowanie raka szyjki macicy,
• liczne ciąże,
• radioterapia na okolicę miednicy mniejszej,
• niedobór odporności wskutek stosowania leków immunosupresyjnych bądź zakażenia wirusem HIV.

Z jakimi objawami warto udać się do ginekologa?

Czujność i obserwacja swojego ciała pozwala na wczesne wychwycenie niepokojących objawów ginekologicznych. Co powinno zwrócić Twoją uwagę i kiedy powinnaś udać się do ginekologa?

Bolesne miesiączki

Warto zdać sobie sprawę, że prawidłowa miesiączka nie powinna boleć. Jeżeli jednak boli, w pierwszym dniu miesiączki, ból da się opanować przy pomocy leków bez recepty, to nie powinno  nas niepokoić. W innym wypadku przy dalszych dolegliwościach, ginekolog rozpocznie diagnostykę np. w kierunku endometriozy.

Nieregularne miesiączki

Cykl miesięczny prawidłowo trwa od 21 do 35 dni. Poza krwawieniem miesięcznym nie powinno mieć miejsce inne krwawienie, ani plamienia w normalnym cyklu. Zdarza się jednak, że niektóre kobiety doświadczają plamienia około-owulacyjnego (mniej więcej połowy cyklu). Nie jest to niebezpieczne, może mieć to związek z zachodzącą owulacją w tym czasie. Natomiast, gdy krwawienia pojawiają się w międzyczasie lub po stosunkach płciowych może to świadczyć o procesie zapalnym, zaburzeniach hormonalnych lub urazie mechanicznym przy stosunku. Pamiętaj, że zawsze najpierw należy wyjaśnić przyczynę krwawień, ze swoim lekarzem ginekologiem.  W przypadku nieregularnych miesiączek zaplanuj wizytę w przeciągu kilku następnych tygodni.

Miesiączka zmieniająca swój charakter

Gdy nagle miesiączki stają się albo skąpe, albo obfite, albo towarzyszy im ból, warto zgłosić się na wizytę do ginekologa, aby wyjaśnić przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie (hormonalne czy też operacyjne). 

Ból podbrzusza

Do wizyty u ginekologa, badania i USG powinny skłaniać ból, który zwiększa się lub/i trwa dłużej niż kilka dni. Co może się za nim kryć? Zapalenie miednicy mniejszej, torbiele jajników, endometrioza lub obniżenia narządów rodnych.

Warto jednak pamiętać, że ból w podbrzuszu może, ale nie musi wynikać z przyczyny ginekologicznej. Przykładem niech będą dolegliwości bólowe związane z jelitami lub zwykłe przetrenowanie mięśni brzucha.

Problemy ze współżyciem

Z bólem przy stosunku lub słabym nawilżeniem pochwy należy w pierwszym rzędzie udać się do ginekologa. Jeżeli wykluczy przyczyny medyczne, kolejnym krokiem jest wizyta u seksuologa i stosowanie lubrykantów/kremów nawilżających.

Planowanie ciąży i ciąża

Warto w ramach planowania ciąży zawsze zasięgnąć porady specjalisty ginekologa, oraz stomatologa w celu sprawdzenia stanu uzębienia - po to aby zęby były wyleczone przed ciążą, aby wyeliminować infekcję oraz unikać znieczulenia w trakcie ciąży. Lekarz zleci przyjmowanie co najmniej 4 miesiące prędzej kwasu foliowego, aby zapobiec w ten sposób wadom cewy nerkowej. Poprosi cię również o sprawdzenie aktualnych szczepień oraz wykonanie niezbędnych badań przedurodzeniowych: np. TSH, FT3, FT4, anty-TPO, Grupa krwi, Morfologię, Toksoplazmoza, Różyczka, HIV, Kiła i Cytomegalia. 

Jeśli wykonasz już szereg badań, koniecznie skonsultuj je ze specjalistą, aby dał zielone światło na planowanie rodzinny lub też wdrożył leczenie, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Jeśli już podejrzewasz, że możesz być w ciąży, wykonaj test ciążowy, najlepiej 7 dni po przewidywanym terminie miesiączki. Przy dodatnim teście ciążowym, zgłoś się do ginekologa - około 6-7 tygodnia ciąży, lekarz może upewnić się, czy ciąża jest prawidłowa. Pogratulować Ci również podjęcia decyzji o powiększeniu rodziny, wykona pierwsze USG dopochwowe, by stwierdzić czy ciąża jest w macicy, czy jest pojedyncza, żywa i pozwoli wysłuchać akcję serca płodu.

Jeśli w trakcie pierwszych tygodni ciąży wystąpi ból, czy krwawienie należy zgłosić się prędzej do ginekologa. Pacjentki, które nie wykonały badań przed ciążą (gdyż nie planowały ciąży) będą mogły teraz wykonać zlecone badanie w kierunku chorób: Toksoplazmozy, Różyczki, Kiła, HIV, Cytomegalia, grupę krwi i Morfologie. 

 Dowiedz się więcej, jak przygotować się do ciąży.

Brak ciąży

Diagnostykę niepłodności należy rozpocząć po 1 roku regularnych, nieudanych starań o ciążę. Pisząc regularnych, mamy na myśli współżycie co 2-3 dni. Wśród przyczyn niepłodności ze strony kobiety wymienia się m.in. zespół policystycznych jajników, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, mięśniak macicy, pochwicę i używanie leków takich jak: niesteroidowe leki przeciwzapalne i konopie. Specjalista zapyta mężczyznę o przebyte operacje, zakażenia przenoszone drogą płciową, choroby nerek, cukrzycę i leki, a także o palenie papierosów. Rodzaj leczenia jest uzależniony od przyczyny problemu.

Zmiany w okolicy krocza

Brodawki, krostki, kłykciny, a także zatkany mieszek włosowy - są to  zmiany niegroźne ale dające o sobie znać. Jeśli zmiana nie znika w przeciągu 2-3 dni, to czas na konsultację u ginekologa lub dermatologa, którzy podejmą odpowiednie leczenie.

Poważnym, przy czym rzadkim, schorzeniem jest torbiel albo ropień gruczołu Bartholina. Objawia się bólem i opuchnięciem na wardze lub wargach sromowych, temperaturą. Wskazana jest pilna wizyta u ginekologa lub jeśli występuje ostre zapalenie a torbiel urosła i boli to zgłoszenie się na szpitalną izbę przyjęć.

Infekcja intymna

Objawia się świądem, pieczeniem i upławami. Najczęstsze infekcje wywoływane są przez grzyby, w drugiej kolejności przez bakterie. Dla wprawionego oka lekarza są łatwe do odróżnienia i dobrania kuracji. W razie, gdy infekcja nawraca, specjalista wykona posiew lub test na bakterię beztlenową.

Obniżenie narządów rodnych

Jest to temat tabu wśród kobiet. Tymczasem wizyta u uroginekologa może odmienić życie. Znanych jest wiele metod leczenia, które poprawiają komfort życia pacjentek; np: pessaroterapia, ćwiczenia mięśni Kegla itp.

Objawy związane z menopauzą

Do objawów menopauzy zalicza się nieregularne miesiączki lub ich brak, uderzenia gorąca, poty, zmęczenie, bezsenność i problemy ze skupieniem. Stanowią wskazanie do udania się do ginekologa, który po badaniach może zlecić przyjmowanie leków. Znoszą one lub zmniejszają te symptomy, poprawiając samopoczucie i codzienne funkcjonowanie.

Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu dotyka nawet 25% kobiet na świecie, - w starszym wieku, ale też młodszych. Istnieje kilka rodzajów tej dolegliwości: nietrzymanie moczu wysiłkowe (m.in. przy dźwiganiu, śmiechu i kichaniu), naglące i mieszane oraz nadreaktywne.

Objawy bywają tak nasilone, że kobieta z tą dolegliwością przestaje wychodzić z domu. Przewlekłe infekcje dróg moczowych może z kolei prowadzić do nadmiernego obciążenia, a nawet niewydolności nerek.

Leczenie nietrzymania moczu obejmuje różne metody od zmiany stylu życia, przez fizjoterapię i farmakoterapię po leczenie operacyjne.

Krwawienie po menopauzie

Krwawienie po menopauzie to krwawienie z narządu rodnego, występujące później niż po roku od menopauzy.
Każde krwawienie u kobiety po menopauzie jest alarmujące, konieczna jest wizyta u ginekologa. Wśród przyczyn można wyróżnić mięśniaki macicy, polip lub zmiany zanikowe. Jednak u około 10% kobiet za krwawieniem stoi zmiana nowotworowa.

Niepokojące objawy u dziewczynek

Wśród wskazań do wizyty dziewczynek u ginekologa zalicza się:

• miesiączka przed 11 rokiem życia,
• brak wzrostu piersi i owłosienia łonowego (są to tzw. drugorzędowe cechy płciowe) u 14-latki,
• brak miesiączki u 16-latki,
• w każdym wieku: nieprawidłowa krwawienie między miesiączkowe,
• w każdym wieku nieprawidłowa wydzielina z pochwy.

W razie wystąpienia któregoś z tych objawów, udaj się z dzieckiem do ginekologa dziecięcego.

Jak przygotować się do wizyty u ginekologa?

1. Nie umawiaj wizyty w trakcie miesiączki. Dlaczego? Może zafałszować wyniki badań np. wymaz cytologiczny. Jednak są wyjątki np. bardzo obfite lub nieregularne miesiączki - wówczas można stwierdzić/zauważyć co jest przyczyną krwawienia (mięśniaki, przerost endometrium, nowotwór). Jeśli masz wątpliwości, skontaktuj się ze swoim ginekologiem.
2. Depilacja okolic intymnych nie jest konieczna. Wręcz przeciwnie. Niektóre metody depilacji mogą powodować obrzęk, co utrudni badanie. Pamiętaj, że lekarz nie będzie Cię oceniał po wyglądzie.
3. Nie musisz się wstydzić wydzieliny lub zapachów z pochwy. Ginekolog może na tej podstawie rozpoznać przyczynę zapalenia (infekcje bakteryjne lub grzybicze) lub nierównowagę hormonalną.
4. Seks w przeddzień wizyty u ginekologa? Jeżeli masz przed sobą potrzebę wykonania cytologii ginekologicznej, unikaj współżycia przez 2 poprzedzające dni. Inaczej wyniki mogą być zafałszowane. Z tego samego powodu nie stosuj w tym czasie lubrykantów, ani innych leków do pochwowo.
5. Przygotuj kalendarz lub aplikację, w której śledzisz swój cykl. Jedno z pierwszych pytań, jakie padnie z ust ginekologa to: “Kiedy miał miejsce pierwszy dzień ostatniego cyklu?”. Warto, abyś się przygotowała.
6. Weź ze sobą dokumentację medyczną np. poprzednie USG. Najlepiej przygotuj w domu teczkę z opisami badań.
7. Samo badanie ginekologiczne jest krępujące - staraj się pokonać wstyd. Ginekolog jest do tego przyzwyczajony i na pewno nie będzie Cię oceniał. Pamiętaj, że wszelkie badanie wykonujesz dla Swojego Zdrowia !
8. Możesz przygotować pytania. Z pewnością miałaś sytuację, gdy wychodząc z gabinetu, zdajesz sobie sprawę, że zapomniałaś o coś zapytać. Najlepiej zapisz pytania na kartce, żeby nic Ci nie umknęło.

Wizyta kontrolna u ginekologa — jak często?

Standardowo wizyta u ginekologa powinna mieć miejsce raz do roku, poczynając od 15.-16. roku życia (wówczas badanie będzie niepełne), następnie co rok od 21. roku życia. Badanie cytologiczne należy wykonywać raz w roku lub w przypadku cytologii LBC co 3 lata przy założeniu, że poprzednie dwa wyniki badań były prawidłowe i kobieta nie ma obciążeń genetycznych np. (nowotwory ginekologiczne). 

Jakie dodatkowe badania może zlecić ginekolog?

Ginekolog może zlecić szereg badań:

• USG narządu rodnego,
• cytologię w kierunku raka szyjki macicy,
• wirus HPV
• Mammografię piersi (po czterdziestym roku życia),
• badanie w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową: HIV, Chlamydię, HCV, Kiłę i Rzeżączkę,
• badania hormonalne z krwi,
• badania laboratoryjne: morfologię, lipidogram, glukozę, kreatyninę (w kierunku chorób nerek), ALT, AST, bilirubinę (to badania oceniające funkcję wątroby), TSH (wykrywa problemy z tarczycą).

Profilaktyczne badania ginekologiczne — dlaczego są istotne?

Każda kobieta powinna mieć świadomość, że skuteczną i prostą metodą profilaktyki są regularne badania. Przykładem jest rak szyjki macicy, który, wcześnie wykryty, jest w prawie 100% uleczalny. 

Zobacz także: Jak dbać o higienę intymną - 16 najważniejszych zasad

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.