Jak dbać o siebie w ciąży, by dziecko było zdrowe?

Jakie badania wykonywać w ciąży?

Jesteś w ciąży? Na pierwszą wizytę u ginekologa umów się w terminie od 4. do 8. tygodnia, od kiedy podejrzewasz, że możesz być w ciąży. Lekarz wykona badanie USG, aby określić tydzień ciąży i zagnieżdżenie się jaja płodowego w macicy lub w jajniku (prawidłowo w macicy). Dodatkowo zleci wykonanie szeregu potrzebnych badań, założy również Ci kartę ciąży, w której będzie zapisywał wyniki badań, rutynowo wykonywane każdej przyszłej mamie. Pomagają one wykryć ewentualne problemy. Dodatkowo, jeżeli najdzie  potrzeba, zapisze leki, które pomogą w prawidłowym rozwoju twojego potomstwa.

Istnieje szereg badań, które należy wykonać w pierwszym, drugim i trzecim trymestrze ciąży.

Zobacz również artykuł o tym, jakie badania warto wykonać przed zajściem w ciążę.

Badania w ciąży wykonywane regularnie

W I i II trymestrze powinnaś konsultować się u ginekologa co 4 tygodnie. Ten czas jest krótszy, jeżeli występują nieprawidłowości związane z ciążą lub chorujesz przewlekle.

W trakcie wizyty u ginekologa będziesz miała regularnie wykonywane badanie:

1. krwi,
2. moczu,
3. ginekologiczne,
4. USG ciąży
5. ciśnienia,
6. masa ciała.

To jednak nie wszystkie badania — poza nimi otrzymasz również skierowanie na dodatkowe testy. Jest to badanie genetyczne, badanie piersi oraz test obciążenia glukozą.

Badania wykonywane na początku ciąży

Jak pisaliśmy wcześniej, należy udać się do ginekologa pierwszy raz w 4.-8. tygodniu ciąży, najpóźniej w 10. tygodniu ciąży. Wizyta we wcześniejszym terminie uniemożliwi przeprowadzenie wszystkich badań. Już podczas pierwszej ciążowej wizyty lekarz wykona USG, może potwierdzić ciążę i wykluczyć ciążę pozamaciczną. Zleci też:

• określenie grupy krwi i czynnika Rh, zbadanie poziomu przeciwciał odpornościowych do antygenów krwinek czerwonych (odczyn Coombsa),
• morfologię krwi i badanie ogólne moczu,
• cytologię i USG piersi, jeżeli nie były wykonywane w ciągu ostatnich 6 miesięcy,
• bakteriologię pochwy,
• zbadanie poziomu glukozy, ciśnienia tętniczego krwi, masy ciała,
• badania w kierunku HIV, wirusowego zapalenia wątroby typu C, kiły (VDRL), toksoplazmozy i różyczki (IgG, IgM),
• oznaczenie TSH,
• wirusowe zapalenie wątroby HCV.

Jeżeli do tej pory przyszła mama nie wyleczyła wszystkich ubytków i chorób jamy ustnej u stomatologa, to ostatnia chwila. Jeśli już jesteś w ciąży, poinformuj stomatologa, aby dobrać odpowiednie znieczulenie. 

Poza tym ginekolog zada przyszłej mamie pytania o jej dotychczasowy stan zdrowia. Co to znaczy? Czy przyszła mama choruje przewlekle, czy miała kiedyś operację, czy była już w ciąży i kiedy miała ostatnio miesiączkę, choroby genetyczne w rodzinie, choroby nowotworowe i nieprawidłowe ciąże?

Badania wykonywane między 11. a 14. tygodniem ciąży

Między 11., a 14. tygodniem ciąży powinno się wykonać badania prenatalne - test Papp-a. Lekarz sprawdzi budowę płodu i oceni ją pod kątem ewentualnych wad genetycznych, i wad serca.

Jeżeli badanie to badanie pokaże, że istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia u dziecka wad genetycznych, zaleci on test podwójny. Wykonanie tego nieinwazyjnego badania zaleca się wszystkim przyszłym mamom oraz kobietom, które:

• urodziły już dzieci z chorobami genetycznymi,
• mają obciążony wywiad – wady genetyczne występują u osób z rodziny, także rodziny ojca dziecka,
• lub osób, które nie zdążyły wykonać testu Papp-a.

Test PAPP-a pozwala oszacować u dziecka ryzyko wystąpienia trisomii. Jeżeli test wykazuje, że jest ono wysokie, lekarz zaproponuje ciężarnej wykonanie innych badań dodatkowych np. test Harmony.

Badania wykonywane między 15. a 20. tygodniem ciąży

To czas na kolejną konsultację u lekarza, w ramach której przeprowadza badanie ginekologiczne. Poza tym dokonuje pomiaru masy ciała i ciśnienia. Ginekolog wykonuje również badanie i USG piersi. Zleca również następne badania prenatalne — test potrójny lub test NIFTY. Test potrójny pozwala określić ryzyko, że dziecko ma zespół Downa, Edwardsa lub wady ośrodkowego układu nerwowego. Test NIFTY określa ryzyko chorób związanych z liczbą chromosomów płci i zespołów trisomii.

U kobiet z objawami lub czynnikami ryzyka niewydolności szyjki macicy między 15. a 16. tygodniem ciąży przeprowadzane jest USG dopochwowe. Do 23.-24. tygodnia ciąży zostanie przeprowadzona seria dopochwowych USG w celu mierzenia długości szyjki macicy.

Jak wygląda szyjka macicy w ciąży? Szyjka macicy to kanał u podstawy macicy (błona), która łączy się z pochwą. Jak sama nazwa wskazuje, ma kształt i pełni funkcję szyi między macicą, gdzie rozwija się dziecko, a pochwą, którą dziecko wyjdzie na świat. Gdy przychodzi czas porodu, szyjka macicy zaczyna się skracać i rozszerzać (otwierać). Towarzyszą temu skurcze, które pozwalają na poród. Tak wygląda typowy poród przezpochwowy. Niewydolność szyjki macicy występuje wtedy, gdy istnieje jakaś przeszkoda w jej zwyczajnym funkcjonowaniu np. anatomiczna. W takim przypadku szyjka macicy skraca się i poszerza w trakcie drugiego lub na początku trzeciego trymestru. Nie daje przy tym objawów zwykłego porodu. Niestety czasem prowadzi to do przedwczesnego porodu lub nawet poronienia. Na szczęście dzieje się tak coraz rzadziej dzięki badaniom kontrolnym w ciąży — dlatego właśnie są one takie ważne.

Badania wykonywane między 18. a 20. tygodniem ciąży

Najważniejszym badaniem połowy ciąży jest tzw. USG połówkowe, które wykonuje się między 18, a 20. tygodniem ciąży. Służy ono do dokładnej oceny budowy anatomicznej dziecka. W czasie badania lekarz sprawdza też ilość wód płodowych i określa długość szyjki macicy. Na tym etapie ciąży lekarz powinien poinformować o możliwości zabezpieczenia krwi pępowinowej. 

Badania wykonywane między 21. a 26. tygodniem ciąży

To również moment na poznanie płci dziecka, jego dokładnego wieku i masy ciała. Poza tym przyszła mama musi powtórzyć morfologię i badanie ogólne moczu.

Należy wykonać także doustny test obciążeniowy glukozą 75 mg do 10 tygodnia ciąży oraz ponownie między 24. a 28. tygodniem ciąży. Lekarz zaleca także powtórzenie badań w kierunku toksoplazmozy oraz zbadanie poziomu przeciwciał anty-d Rh.

Badania wykonywane między 27. a 32. tygodniem ciąży

W tym czasie ginekolog wykonuje ostatnie obowiązkowe USG dziecka, podczas którego ocenia pracę serca. Przyszła mama znów musi powtórzyć badanie krwi i poziom przeciwciał odpornościowych. Jest to dobry moment na rozmowę z ginekologiem – który podejmuje decyzje co do samego porodu. Czy należy wykonać cięcie cesarskie, czy będzie to poród fizjologiczny.

Badania wykonywane między 33. a 37. tygodniem ciąży

To czas na ocenę wymiarów miednicy podczas badania położniczego. Poza tym przyszła mama będzie musiała powtórzyć morfologię, badanie ogólne moczu i piersi. Ginekolog oceni czynność serca płodu. Inne teksty do wykonania to

• posiew z pochwy i odbytu w kierunku Streptococcus Agalactiae,
• badanie antygenu HBs,
• badanie w kierunku HIV, VDRL, HCV – u kobiet z grupy ryzyka,
• Ocena ruchów płodu – prowadzona (wypełniania) przez ciężarną.

Badanie wykonywane między 38. a 39. tygodniem ciąży

Tuż przed porodem czas na kolejne badania położnicze i ginekologiczne. Jeżeli dziecko się jeszcze nie urodzi, ginekolog wykona kolejne USG, określi długość szyjki, Ph pochwy oraz zleci badanie KTG. Co to jest? To ocena tętna płodu i czynności skurczowej macicy.

Na co uważać w pierwszym, drugim i trzecim trymestrze ciąży?

Początek ciąży to czas, w którym dziecko jest najbardziej wrażliwe na czynniki mogące wpłynąć na jego rozwój. Dlatego warto wtedy bezwzględnie przestrzegać następujących zasad.

• Odstaw alkohol i papierosy, inne używki oraz słodkie i kolorowe napoje gazowane,
• Leki zażywaj wyłącznie po konsultacji z lekarzem – dotyczy to nawet suplementów,
• Uważaj na infekcje – unikaj tłumów i wystrzegaj się zatruć pokarmowych,
• Ogranicz wysiłek fizyczny, który mógłby Cię narazić na kontuzje – zastąp go ćwiczeniami dla ciężarnych.

Choć drugi i trzeci trymestr ciąży są bezpieczniejsze dla dziecka niż jej pierwsze 3 miesiące, zasad wprowadzonych w pierwszym trymestrze przestrzegaj przez całą ciążę. Ponadto, kiedy przyrost wagi nabiera tempa, zadbaj, żeby nie przytyć ponad miarę.

Dokładnie obserwuj swój organizm, a jeżeli coś Cię niepokoi – nie wpadaj w panikę. Po prostu poradź się lekarza.

Jaką dietę stosować w ciąży, żeby dziecko było zdrowe?

Zrównoważona dieta to jedna z najlepszych rzeczy, jakie możesz zrobić dla dziecka i… dla siebie. Jedz 5 posiłków dziennie, w tym 4 lub więcej porcji nabiału oraz dużo warzyw i owoców. Wybieraj pełnoziarniste kasze i pieczywo oraz inne nieprzetworzone pokarmy. Bogate w błonnik jedzenie pomoże uniknąć zaparć, a dbanie o regularne wypróżnienia zapobiegnie powstawaniu hemoroidów.

Pamiętaj też, że podczas ciąży trzeba unikać niektórych pokarmów i napojów, takich jak:

• surowe: mięso, jajka i ryby, owoce morza (sushi, ostrygi)
• niepasteryzowane mleko i produkty mleczne, sery pleśniowe
• substytuty cukru, ograniczenie soli
• napoje z kofeiną, jeżeli są spożywane w nadmiarze,
• alkohol, który w ciąży jest całkowicie zabroniony.

Jak dbać o wygląd w ciąży?

Ciało kobiety w ciąży zmienia się. Ubrania, które nosiłaś wcześniej, przestają pasować, inaczej wygląda skóra, pojawiają się rozstępy. Jak sobie z tym poradzić?

Po pierwsze, pamiętaj, że zmiany w wyglądzie to stan przejściowy. Po drugie, zatroszcz się o siebie. Samo przejście na zdrowe odżywianie i długi sen mogą spowodować, że w tym szczególnym okresie życia poczujesz się piękna. Dodaj do tego ćwiczenia dla ciężarnych, a poprawisz swoje samopoczucie, jednocześnie wzmacniając mięśnie, które pozwolą Ci szybciej wrócić do formy po porodzie.

Jeżeli masz ochotę, pielęgnuj włosy i skórę. Nie rób jednak nic na siłę, pamiętaj, że najważniejsza jesteś Ty sama i Twoje dobre samopoczucie. Korzystając z usług fryzjerki czy kosmetyczki zawsze informuj, że jesteś osobą ciężarną. Uważaj na farby do włosów z amoniakiem, inwazyjne zabiegi medycyny estetycznej lub preparaty używane przez stylistki paznokci.

Ponieważ w czasie ciąży trudno uniknąć rozstępów,  należy dbać o dietę, odpowiednie nawadnianie organizmu oraz o pielęgnację skóry. Przede wszystkim jednak unikaj stresów. Relaks sprawi, że będziesz wyglądać pięknie także na zewnątrz.

Na co uważać w czwartym trymestrze ciąży?

Twój maluszek jest już na świecie? Choć pewnie długo na to czekałaś, w czasie pierwszych 3 miesięcy po porodzie zwanych też „czwartym trymestrem ciąży” mierzysz się z brakiem snu, zmęczeniem, może nietrzymaniem moczu. Warto umówić się wtedy na wizytę u lekarza prowadzącego ciążę, który dobierze dla Ciebie odpowiednie ćwiczenia. Pomogą one wrócić do formy sprzed ciąży i zapobiegną zaburzeniom statyki narządów rodnych.

Jeżeli odczuwasz ciągły spadek nastroju, udaj się do specjalisty lub do ginekologa położnika, aby sprawdzić, czy nie cierpisz na depresję poporodową. Wówczas lekarz zaleci dalsze postępowanie terapeutyczne.

Podsumowanie

Ciąża powinna być traktowana z troską, na jaką zasługuje. Nie należy jednak w tym czasie zapominać o swoich potrzebach. Dbaj więc o to, co jesz, bo ma to bezpośredni wpływ na dziecko, przestrzegaj zaleceń lekarza i unikaj ryzykownych zachowań, ale także rozpieszczaj się i dbaj o swoje dobre samopoczucie.

Zobacz także:

• Co to jest połóg i ile trwa?
• Jak wrócić do formy po porodzie?

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.