Obniżenie lub wypadanie pochwy — objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Czym jest obniżenie i wypadanie pochwy?

Obniżenie lub wypadanie pochwy jest rezultatem osłabienia tkanek i mięśni miednicy mniejszej. Poprzez ich uszkodzenie: przez porody drogą naturalną, na skutek: menopauzy, nadwagi, przewlekłemu kaszlowi, może dojść  do obniżenia lub wypadania pochwy i towarzyszących narządów. 

Pochwa znajduje się wewnątrz kobiecego ciała i odgrywa istotną rolę w układzie rozrodczym. Narząd ten pełni ważną funkcję w organizmie kobiety np.:

• we współżyciu seksualnym -stanowi ważną strefę erogenną,
• w cyklu miesiączkowym — ułatwia wydostanie się krwi miesiączkowej na zewnątrz,
• w okresie ciąży i porodu — umożliwia dziecku przy porodzie fizjologicznym wydostanie się z dróg rodnych na świat.

Na pochwę składa się przewód o długości 10 centymetrów i wewnętrzna część łechtaczki. Pochwa ma 4 ściany — lewą, prawą, przednią i tylną.

rys.1

Na powyższej ilustracji (rys. nr 1) pokazana jest poprawna anatomia narządów miednicy mniejszej.

Jak wygląda obniżenie i wypadanie ścian pochwy?

Obniżenie ścian pochwy ma miejsce, gdy pochwa traci swoje naturalne położenie i przednia lub tylna ściana pochwy przesuwa się w dół lub całkowicie wypada przed srom. Jest to spowodowane osłabieniem mięśni dna miednicy, które wcześniej podtrzymywały ją w anatomicznej pozycji. Z biegiem lat te mięśnie tracą elastyczność (zdarza się to bardzo często w okresie menopauzy), co prowadzi do tego problemu.

Obniżenie ścian pochwy częściej występuje u kobiet, które:

• przebyły kilka porodów, zwłaszcza trudnych, z dziećmi o dużej masie urodzeniowej,
• przeszły menopauzę,
• wykonują ciężką pracę fizyczną.

Pochwa stanowi przedłużenie kanału rodnego. W momencie, gdy tkanki pochwy jak i mięśnie dna miednicy stają się słabsze, inne organy miednicy mniejszej, takie jak pęcherz moczowy, cewka moczowa, jelito czy odbyt, mogą również przemieszczać się w dół.

rys. 2 Poprawne i osłabione mięśnie dna miednicy

W zależności od stopnia zaawansowania tego schorzenia, może dojść do:

• obniżenia lub wypadania pochwy,
• obniżenia lub wypadania macicy,
• obniżenia lub wypadania pęcherza moczowego,
• obniżenia lub wypadania jelita czy odbytnicy.

Na początku obniżenie pochwy nie jest widoczne z zewnątrz. Można je zauważyć jedynie podczas badania ginekologicznego. Z czasem jednak mogą pojawić się objawy, które znacząco pogarszają jakość życia, takie jak:

• bóle podczas współżycia,
• uczucie pełności w pochwie.

W miarę postępu schorzenia, pochwa może zacząć wysuwać się na zewnątrz, a w skrajnych przypadkach nawet całkowicie wypaść — wtedy mówimy o jej wypadaniu.

Obniżenie jak i wypadanie ścian pochwy obejmuje zarówno przednią, jak i tylną ścianę pochwy, a często towarzyszy mu również obniżenie macicy lub wypadanie macicy.

Stopnie obniżenia i wypadania pochwy

Skala POP-Q (Pelvic Organ Prolapse Quantification System) powstała na podstawie wieloletnich obserwacji. Uwzględnia różny stopień zarówno zaawansowania schorzenia, jak i stopień poprawy po leczeniu. Ocena opiera się tylko i wyłącznie na badaniu pacjentki.

Stopnie obniżenia i wypadania pochwy w skali POP-Q są następujące:

Stopień 0 - pacjentka nie doświadcza objawów

Nie stwierdza się też obniżenia, ani wypadania pochwy w badaniu ginekologicznym. Zapobiegawczo ćwicz mięśnie Kegla;

Stopień 1 - początkowe obniżenie pochwy

Pochwa obniżyła się, ale nie doszła jeszcze do połowy jej długości. Przy tym stopniu najczęściej nie występują żadne objawy, dlatego możesz nie wiedzieć o problemie, dopóki nie zostanie wykryty podczas rutynowego badania ginekologicznego. 

Narządy dna miednicy wciąż są dobrze podtrzymywane, ale to idealny moment, aby rozpocząć profilaktykę. 

Zalecenia:

• Rozważ noszenie pessara, który może pomóc zatrzymać dalsze obniżanie się pochwy.
• Ćwicz mięśnie dna miednicy, aby je wzmocnić.

Pamiętaj, im prędzej zareagujesz na daną dolegliwość, tym lepsze będą efekty leczenia. Możesz wówczas cofnąć obniżenie lub przynajmniej zatrzymać jego postęp.

Stopień 2 - Umiarkowane obniżenie pochwy

Pochwa obniżyła się do wejścia do pochwy, blokując przedsionek pochwy. W tym stopniu najczęściej występują już objawy, takie jak:

• uczucie pełności w pochwie,
• uczucie, że coś "ciągnie ją w dół",
• ból lub dyskomfort podczas współżycia.

Pochwa wciąż znajduje się wewnątrz ciała, jednak jest wyczuwalna pod palcem. To dobry moment, aby podjąć działania, które mogą cofnąć obniżenie pochwy lub przynajmniej zatrzymać jego postęp.

Pamiętaj! Im wcześniej rozpoczniesz leczenie, tym większa szansa na zatrzymanie postępu obniżenia pochwy i poprawę jakości życia.

Zalecenia:

• Powinnaś rozważyć zastosowanie pessara, który może pomóc w zatrzymaniu dalszego obniżania się pochwy i jej całkowitego wypadnięcia na zewnątrz.
• Ćwicz mięśnie Kegla, aby wzmocnić dno miednicy.

Stopień 3 - Zaawansowane wypadanie pochwy

Pochwa znajduje się przy wejściu do pochwy, a w niektórych przypadkach może nawet wystawać na zewnątrz. W tym stopniu objawy stają się coraz bardziej wyraźne i intensywne. Możliwe symptomy to:

• uczucie, że coś “znajduje się w pochwie”,
• uczucie siedzenia na “piłce”,
• Uczucie parcia w dół,
• uczucie, że coś wysuwa się z pochwy, szczególnie podczas kichania, śmiechu lub kaszlu.

Na tym etapie cofnięcie obniżenia pochwy jest mało prawdopodobne, ale można zatrzymać postęp wypadania i zapobiec całkowitemu wypadnięciu narządu. Dzięki odpowiedniemu leczeniu można zmniejszyć intensywność objawów lub całkowicie je zlikwidować. 

Zalecenia:

• Stosowanie pessara może wspierać narządy miednicy i zmniejszać objawy i zapobiec w przyszłości całkowitemu wypadnięcie pochwy na zewnątrz.
• Rozważenie leczenia operacyjnego – w przypadku braku skuteczności terapii zachowawczej lekarz może zasugerować zabieg chirurgiczny.

Stopień 4 - Całkowite wypadanie pochwy

Dolna część pochwy wystaje na zewnątrz. W tym stopniu kobieta doświadcza bardzo intensywnych objawów, które mogą obejmować:

• bardzo duży dyskomfort,
• problemy z oddawaniem moczu,
• wyraźne wystawanie pochwy na zewnątrz.

Na tym etapie cofnięcie wypadania pochwy jest mało prawdopodobne, ale możliwe jest zmniejszenie intensywności objawów, a nawet całkowite ich zlikwidowanie.

Zalecenia:

• Stosowanie pessara może wspierać narządy miednicy i zmniejszać objawy.
• Rozważenie leczenia operacyjnego – w przypadku braku skuteczności terapii zachowawczej lekarz może zasugerować zabieg chirurgiczny.

Stopień 1 i 2 oznaczają obniżenie pochwy, to znaczy jest ona jeszcze wewnątrz Twojego ciała. 
Stopień 3 i 4 to bardziej zaawansowane stany, w którym pochwa wydostaje się na zewnątrz poza srom — stopień ten nazywa się wypadaniem. 

Rodzaje obniżenia i wypadania ścian pochwy

Wyróżnia się obniżenie lub wypadanie przedniej i tylnej ściany pochwy.

Obniżenie lub wypadanie przedniej ściany pochwy

Obniżenie lub wypadanie przedniej ściany pochwy obejmuje:

• obniżenie/wypadanie pęcherza moczowego,
• obniżenie/wypadanie cewki moczowej.

rys.3

Powyższa ilustracja ukazuje 4 stopnie w skali POP-Q - od początkowego obniżenia po całkowite wypadanie przedniej ściany pochwy przed srom (rys. nr 3)

Cystocele oznacza obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego w dół pochwy (patrz rys. nr 3). Oprócz podstawowych symptomów pojawiają się problemy z oddawaniem moczu:

• rozpoczęciem mikcji,
• całkowitym opróżnieniem pęcherza,
• częstym oddawaniem moczu,
• nietrzymaniem moczu,
• a przez to też częstymi infekcjami. 

Termin ureterocele oznacza obniżenie lub wypadanie cewki moczowej.

Obniżenie lub wypadanie tylnej ściany pochwy

Obniżenie lub wypadanie tylnej ściany pochwy obejmuje:

• obniżenie/wypadanie jelita cienkiego,
• obniżenie/wypadanie odbytu.

rys.4

Powyższa ilustracja ukazuje 4 stopnie w skali POP-Q - od początkowego obniżenia po całkowite wypadanie tylnej ściany pochwy przed srom (rys. nr 4)

Rectocele oznacza obniżenie lub wypadnięcie jelita grubego, nazywanego też tylną ścianą pochwy (patrz rys. nr 4). Często nie daje objawów. Przy bardziej zaawansowanym schorzeniu pojawiają się następujące symptomy:

• zaparcia, trudności w oddawaniu stolca,
• nietrzymanie stolca, gazów,
• puste parcia na stolec.

Objawy obniżenia lub wypadania pochwy

Obniżenie lub wypadanie ścian pochwy daje różne objawy. 

Objawy przy obniżeniu pochwy

• Uczucie nacisku lub wrażenie, że coś osuwa się w dół – wrażenie, że pochwa nie znajduje się na swoim miejscu.
• Bolesne stosunki (dyspareunia) – dyskomfort lub ból podczas współżycia.
• Problemy z opróżnianiem pęcherza moczowego:
  • Związane z cystocele, ureterocele, enterocele lub obniżeniem macicy/szczytu pochwy.
  • Ułatwienie w opróżnianiu pęcherza możliwe przez naciskanie na przednią ścianę pochwy.
• Naglące nietrzymanie moczu – niespodziewany przymus skorzystania z toalety spowodowany obniżeniem pęcherza moczowego (cystocele).
• Zaparcia – wynikające z rectocele (obniżenia tylnej ściany pochwy).
• Trudności z całkowitym wypróżnianiem się:
  • Występujące przy enterocele, rectocele lub wypadaniu szczytu pochwy.
  • Pomocne może być naciskanie na tylną ścianę pochwy.

Statystyki pokazują, że są również kobiety, które pomimo schorzenia nie doświadczają żadnych symptomów obniżenia pochwy. Dopiero dowiadują się o tej przypadłości podczas badania przez ginekologa. Po wywiadzie i objawach może on  rozpoznać przyczynę tej dolegliwości.

Objawy wypadania pochwy

• Wrażenie, że coś wystaje z pochwy – wyraźnie widoczna tkanka poza wejściem do pochwy.
• Uczucie, że coś osuwa się lub wysuwa z pochwy, szczególnie podczas kichania, śmiechu lub kaszlu.
• Nawracające zakażenia pęcherza moczowego – wynikające z zaawansowanego przesunięcia narządów miednicy.
• Ból, który zwiększa się po długotrwałym staniu — ten objaw jest charakterystyczny dla wypadania odbytu, szczytu pochwy lub macicy,

Przyczyny obniżenia i wypadania pochwy

Wsparcie dla narządu rodnego, czyli pochwy i innych narządów zlokalizowanych w miednicy, stanowi siatka mięśni i więzadeł. Co się dzieje, gdy traci siłę? Efektem może być obniżenie lub wypadanie pochwy oraz utrata oparcia dla pęcherza moczowego ,obniżenie macicy oraz jelit.

Do przyczyn obniżenia lub wypadania pochwy należą:

• ciąża i poród drogami natury. Na obniżenie przedniej ściany pochwy bardziej narażone są kobiety, które urodziły wiele dzieci lub dzieci o wyższej masie ciała,
• nadwaga i otyłość,
• częste  dźwiganie,
• zaparcia,
• przewlekły kaszel związany z astmą lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP),
• starzenie się. Ryzyko obniżenia pochwy wzrasta wraz z wiekiem i jest szczególnie widoczne w trakcie oraz po menopauzie - wówczas spada poziom estrogenu,
• obciążenie genetyczne. Słabsza tkanka łączna to większe ryzyko obniżenia pochwy,
• histerektomia.

Obniżenie lub wypadanie pochwy po histerektomii

Przyczyną obniżenia lub wypadania pochwy jest też histerektomia, czyli operacyjne usunięcie macicy. W trakcie operacji pochwa traci swoje główne oparcie, czyli macicę. Skutkiem jest stopniowe wysuwanie w kierunku pochwy, przez obniżenie lub wypadanie pochwy. Obniżeniu/wypadaniu towarzyszy często enterocele, stan obniżania się lub wypadania jelita cienkiego.

Obniżenie pochwy w ciąży

Ciąża stanowi jeden z czynników ryzyka obniżenia pochwy. Przyczynia się do tego nacisk wywierany przez macicę i dziecko. Najczęściej symptomy cofają się już po porodzie.

Choć rozmowa z ginekologiem na temat obniżenia pochwy może być krępująca, warto ją podjąć. Precyzyjna diagnoza pomoże dobrać leczenie (ćwiczenia lub pessaroterapia), które uwolni Cię od objawów. 

Obniżenie lub wypadanie ścian pochwy po porodzie

Po porodzie fizjologicznym może dojść do uszkodzenia mięśni i więzadeł pochwy oraz otaczających ją struktur. Jest to częstsze, gdy poród odbył się drogami natury, zwłaszcza w przypadku:

• długiego i skomplikowanego porodu,
• porodu dziecka z dużą wagą urodzeniową.

W takim przypadku może również wystąpić:

• Cystocele – wysunięcie pęcherza moczowego,
• Ureterocele – wysunięcie cewki moczowej.

Wysunięcie pęcherza moczowego lub cewki moczowej to przykład obniżenia przedniej ściany pochwy, które często pojawia się po ciężkim porodzie fizjologicznym lub porodzie, gdzie dziecko ma dużą wagę urodzeniową.

Jak zapobiec obniżeniu ścian pochwy po porodzie?

• Daj sobie czas na regenerację – po porodzie ciało potrzebuje czasu na powrót do formy.
• Nie martw się – niewielkie obniżenie pęcherza moczowego może wystąpić w pierwszych tygodniach, ale zazwyczaj poprawia się samoistnie.
• Konsultacja z lekarzem – skonsultuj się z ginekologiem lub fizjoterapeutą uroginekologicznym, aby upewnić się, że wszystko jest w porządku.
• Odpoczynek i oszczędny tryb życia – odpoczywaj i korzystaj z pomocy przy opiece nad dzieckiem.
• Ćwiczenia mięśni Kegla po porodzie – Zacznij ćwiczenia kilka tygodni po porodzie aby wspomóc regenerację i powrót do formy. Regularne wykonywanie ćwiczeń pomoże wzmocnić mięśnie, które zostały obciążone w czasie ciąży i porodu.

Kiedy warto rozważyć inne opcje?

• Noszenie pessara ginekologicznego – Jeśli dno miednicy nie wraca do stanu sprzed ciąży, warto rozważyć tę metodę wspomagającą, szczególnie w połączeniu z ćwiczeniami. Pessar może pomóc w stabilizacji narządów miednicy i poprawie komfortu życia. Więcej informacji na temat pessaroterapii znajdziesz poniżej w artykule.
• Konsultacje z lekarzem –Regularne wizyty kontrolne u ginekologa pozwalają monitorować postępy w regeneracji i dobrać odpowiednie leczenie. Lekarz oceni, czy konieczne są dodatkowe kroki, takie jak bardziej zaawansowane terapie czy zabiegi.

Obniżenie lub wypadanie pochwy — leczenie

Rozwiązaniem na obniżenie lub wypadanie pochwy mogą być metody:

• inwazyjne — operacja,
• nieinwazyjne — pessaroterapia.

Również ważna jest Twoja  obserwacja — pamiętaj, że jeśli zaobserwujesz niepokojące objawy należy zgłosić się do ginekologa. 

Uzupełnieniem leczenia obniżenia lub wypadania pochwy może być laseroterapia, elektrostymulacja i fizykoterapia. Wybór konkretnej metody leczenia będzie zależał od kilku czynników:

• Twojego ogólnego stanu zdrowia,
• wieku kobiety,
• stopnia zaawansowania schorzenia,
• planów powiększenia rodziny w przyszłości.   

Pessaroterapia w obniżaniu lub wypadaniu  ścian pochwy

Co to jest pessar? Pessar to elastyczny, silikonowy krążek, który stosuje się w leczeniu obniżenia lub wypadania pochwy (także macicy).

• Pierwsza wizyta u ginekologa: Ginekolog dobiera odpowiedni rozmiar i model pessara, a następnie umieszcza go w pochwie pacjentki. Dodatkowo lekarz pouczy pacjentkę jak należy dbać o okolice intymne przy założonym pessarze oraz o sam pessar.
• Samodzielne użytkowanie: Po pierwszej wizycie pacjentka może samodzielnie zakładać i wyjmować pessar. Jeśli ma trudności, może to również zrobić ginekolog specjalizujący się w pessaroterapii wedłóg umówionych odstępach czasowych.

Pessar pełni rolę podtrzymywania ścian pochwy oraz narządów miednicy, utrzymując je w prawidłowej, anatomicznej pozycji.

Zalecenia:

Pacjentka powinna wyjmować pessar przynajmniej raz w tygodniu, myć go, osuszać i posmarować kremem zalecanym przez lekarza (nie wazeliną), a następnie założyć go z powrotem do pochwy.

Pomoc ginekologa:

Jeśli wyjmowanie i zakładanie pessara sprawia trudności (co zdarza się czasem u starszych kobiet), może to zrobić ginekolog podczas wizyty.

Korzyści z używania pessara przy obniżeniu i wypadaniu pochwy:

• Umożliwia normalne życie seksualne (przy zastosowaniu pessara pierścieniowego grubego oraz talerzowego)
• Stosowanie nie wyklucza możliwości zajścia w ciążę w przyszłości.
• Może znacząco złagodzić objawy obniżenia lub wypadania pochwy, zwłaszcza w przypadkach o średnim lub dużym nasileniu.
• Jest to dobra alternatywa dla operacji, szczególnie gdy zabieg nie jest możliwy lub pacjentka preferuje inne rozwiązanie. 

Pessary, czyli krążki na obniżenie lub wypadanie pochwy, występują w różnych kształtach i rozmiarach. Ginekolog dobiera je indywidualnie, w zależności od anatomii i problemów pacjentki. Najpopularniejszy przy obniżeniu pochwy  jest pessar pierścieniowy lub pessar talerzowy, natomiast przy całkowitym wypadaniu pessar grzybkowy cienki.

Dopasowywanie pessara na pierwszej wizycie może trochę potrwać, nim ginekolog dobierze model i rozmiar dla Ciebie - przypomina to przymierzanie butów. Dobrze dobrany pessar nie daje żadnych dolegliwości i jest kompletnie niewyczuwalny (jak dobrze zaaplikowany tampon).

Pamiętaj, że możesz zastosować również pessar łącznie z fizjoterapią. Pessar podtrzymuje pochwę z powrotem na swoim miejscu, a ćwiczenia pomagają ten stan utrzymać. Za pomocą Twoich  mięśni i więzadeł - wzmacniają w ten sposób mięsnie dna miednicy. 

Przy obniżeniu pochwy od 1. do 2. Stopnia i początku wypadania 3 stopnia w skali POP-Q stosuje się najczęściej 2 modele pessarów:

• Pessar pierścieniowy gruby,

  

rys. 5
Powyższa ilustracja (rys. Nr 5) ukazuje pessar pierścieniowy gruby Dr Herbich.

• Pessar talerzowy.

  

  rys. 6
  Powyższa ilustracja (rys. nr 6) ukazuje pessar talerzowy Dr Herbich.

Pessar pierścieniowy gruby i talerzowy  poprzez swoją elastyczność są komfortowe do noszenia przy obniżeniu lub początkowym wypadaniu pochwy (lub macicy).

rys. 7
Na powyższym zdjęciu pokazana jest elastyczność pessara pierścieniowego grubego Dr Herbich  (rys. nr 7)

rys. 8
Na powyższym zdjęciu pokazana jest elastyczność pessara talerzowego Dr Herbich (rys. nr 8)

Poniższa ilustracja (rys. nr 9) ukazuje obniżenie przedniej ściany pochwy (od 1 do 2 skali POP-Q) i początki wypadania 3. stopnia przedniej ściany pochwy.

rys. 9

Z kolei rysunek nr 10 pokazuje, w jaki sposób pessar sprawia, że pochwa wraca i pozostaje na swoim prawidłowym, anatomicznym miejscu.

rys. 10

Gdy mamy do czynienia z zaawansowanym wypadaniem pochwy 3 i 4. stopnia, stosuje się:

• Pessar grzybkowy cienki.

  

rys. 11

Na powyższej ilustracji znajduje się pessar grzybkowy cienki Dr Herbich (rys. nr 11)

Pessar grzybkowy cienki  poprzez swoją elastyczność jest komfortowy do noszenia przy całkowitym wypadaniu przedniej i tylnej ściany pochwy.

rys. 12

Zobacz, w jaki sposób pessar grzybkowy przywraca prawidłową anatomię dna miednicy przedniej ściany pochwy w przypadku jej wypadania.

rys.13

Powyższa ilustracja (rys. 13) ukazuje wypadanie 4. stopnia przedniej ściany pochwy (rys. nr 13)

Poniższa ilustracja pokazuje, jak zastosowanie pessara grzybkowego unosi do pozycji anatomicznej wypadającą pochwę, likwidując lub zmniejszając wypadanie narządu (rys. nr 14).

rys.14

Domowe sposoby na obniżenie lub wypadanie pochwy — profilaktyka

Jeżeli  występują u Ciebie objawy obniżenia pochwy umiarkowane lub nawet cierpisz na jej wypadanie, zmiana stylu życia może pomóc zapobiec pogorszeniu się Twojego stanu. Jeżeli ten problem Cię nie dotyczy, domowe sposoby na obniżenie pochwy będą pełniły rolę zapobiegawczą-profilaktyczną. Należą do nich:

• regularne ćwiczenia mięśni Kegla (dna miednicy) - wzmacniają one mięśnie dna miednicy, co jest szczególnie ważne po ciąży i porodzie przez pochwę. Ćwiczenia są również możliwe przy całkowitym wypadaniu pochwy -wraz z założonym pessarem  
• leczenie  i zapobieganie zaparciom - pij dużo płynów i spożywaj dużo pokarmów bogatych w błonnik, takich jak owoce, warzywa (również te strączkowe) i produkty z pełnego ziarna (chleb, makaron, ryż),
• unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów, a jeżeli już coś dźwigasz, rób to poprawnie - wykorzystuj siłę nóg zamiast talii lub pleców,
• kontrolowanie kaszlu - zastosuj leczenie, jeśli masz problem z przewlekłym kaszlem lub zapaleniem płuc i nie pal,
• unikanie nadwagi lub zrzucenie nadmiaru kilogramów - prawidłową masę ciała określa wskaźnik BMI (w internecie znajdziesz dużo kalkulatorów). Prawidłowe BMI wynosi między 20 a 25. Jeśli Twoje BMI wynosi więcej niż 25, skorzystaj z pomocy profesjonalisty.

Fizjoterapia i ćwiczenia na obniżenie lub wypadanie pochwy

Specjaliści rekomendują, aby wszystkie kobiety ćwiczyły swoje mięśnie dna miednicy każdego dnia przez całe życie. Dzięki temu zapobiegają ich osłabieniu i zwiększą ich siłę. Regularne ćwiczenie osłabionych mięśni  może je wzmocnić i sprawić, że znów zaczną funkcjonować tak, jak powinny. 

Gdy objawy obniżenia pochwy są niewielkie, w pierwszej kolejności zaleca się metody nieoperacyjne, takie jak fizjoterapia. Kluczowym elementem jest wzmacnianie mięśni Kegla, które wspierają dno miednicy.

Dwa proste ćwiczenia przy obniżeniu pochwy do wykonania w domu:

Ćwiczenie 1 

Długie zaciskanie mięśni dna miednicy dla wzmocnienia ich wytrzymałości:
Zaciśnij mięśnie wokół pochwy tak mocno, jak potrafisz. Wytrzymaj przez 3-5 sekund, a następnie je rozluźnij. Poczujesz, jak mięśnie dna miednicy podnoszą się i opuszczają podczas rozluźniania. Jeśli możesz wytrzymać dłużej niż 5 sekund, zrób to.

Wykonanie:

• Powtórz ćwiczenie 10 razy lub do momentu, gdy poczujesz zmęczenie mięśni.
• Odpocznij kilka sekund pomiędzy powtórzeniami.
• Ćwicz 3 razy dziennie w różnych pozycjach.

Pamiętaj: Ćwicz przez całe życie.

Ćwiczenie 2

Szybkie zaciskanie mięśni  dna miednicy mniejszej dla poprawy ich siły i szybkości

Wykonanie:

Zaciśnij i podnieś mięśnie dna miednicy jak najszybciej, a następnie natychmiast je rozluźnij.

• Nie staraj się wytrzymać długo, chodzi o szybkie naciśnięcie i puszczenie.
• Odpocznij kilka sekund pomiędzy każdym naciśnięciem.

Powtórzenia:

• Zrób od 10 do 20 powtórzeń lub ćwicz, aż poczujesz zmęczenie mięśni.
• Wykonuj 3 serie dziennie.

Wskazówki:

Podczas wykonywania obu ćwiczeń pamiętaj, aby:

• Czuć, że Twoje dno miednicy podnosi się w środku, a nie opada.
• Rozluźniać uda i pośladki.
• Oddychać normalnie (nie wstrzymuj oddechu).
• Przestać ćwiczyć, jeśli poczujesz zmęczenie mięśni (nie przeciążaj się).
• Regularne i prawidłowe wykonywanie ćwiczeń pomoże wzmocnić mięśnie dna miednicy, zredukuje objawy i może zapobiec ich pogorszeniu się.

Pamiętaj, że nawet przy założonym pessarze powinnaś regularnie wykonywać ćwiczenia dna mięśni miednicy mniejszej. Pessar wtedy dodatkowo będzie stabilizował obniżające się lub wypadające narządy oraz wzmacniał mięśnie podczas wykonywanych ćwiczeń.

Elektrostymulacja mięśni pochwy

Elektrostymulacja to metoda stosowana od 1963 roku w celu wzmacniania mięśni dna miednicy (mięśni Kegla). Zabieg polega na umieszczeniu w pochwie sondy, która za pomocą impulsów elektrycznych pobudza te mięśnie. Impulsy nie tylko zwiększają ich siłę, lecz także wspierają regenerację uszkodzonych nerwów. Co istotne, zabieg nie wymaga znieczulenia.

Współcześnie stosuje się nowoczesne elektrody zewnętrzne, które czasowo umieszcza się w pochwie. Elektrostymulację można przeprowadzać na dwa sposoby:

• Ciągły: terapia trwa przez wiele miesięcy, przez kilka godzin dziennie.
• Krótkotrwały: leczenie odbywa się przez kilkadziesiąt minut, 2 razy dziennie lub raz w tygodniu, w cyklu trwającym kilka tygodni lub miesięcy.

Bezpieczeństwo i przeciwwskazania

Elektrostymulacja jest bezpiecznym i skutecznym sposobem leczenia, a jej prawidłowe stosowanie znacząco poprawia jakość życia pacjentek. Działania niepożądane są rzadkie.
Przeciwwskazania obejmują:

• ciążę,
• stany zapalne dróg moczowych i pochwy,
• zmiany nowotworowe w obszarze objętym terapią.

Metoda ta cieszy się dużym uznaniem wśród specjalistów i pacjentek, oferując skuteczne wsparcie w problemach związanych z osłabieniem mięśni dna miednicy.

Laser przy obniżeniu lub wypadaniu ściany pochwy

Terapia laserem to bezpieczna metoda leczenia, która może być przeprowadzana w warunkach gabinetowych i nie wymaga znieczulenia. 

Laseroterapia w przypadku wypadania ścian pochwy:

• Skuteczność w łagodniejszych stadiach:
  • Może pomóc w obniżeniu ścian pochwy o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu.
  • Wspomaga regenerację tkanek poprzez stymulację produkcji kolagenu i elastyny.
  • Poprawia napięcie i elastyczność pochwy.
• Ograniczenia w zaawansowanych stadiach:
  • W przypadku zaawansowanego wypadania pochwy skuteczność laseroterapii jest niewielka.
  • Nie przywraca anatomicznego położenia narządów.

Podczas zabiegu ginekolog wprowadza sondę do pochwy, z której uwalniana jest energia lasera. Wiązka lasera powoduje kontrolowane uszkodzenie tkanek, co stymuluje je do produkcji kolagenu. W efekcie błona śluzowa pochwy staje się bardziej napięta.

Laseroterapia ma kilka korzyści:

• Zapobiega rozwojowi wysiłkowego nietrzymania moczu.
• Poprawia jakość życia seksualnego.

W terapii wykorzystuje się różne rodzaje laserów, takie jak Er-Yag i CO2.

Operacja przy obniżeniu lub wypadania pochwy

Jeśli metody leczenia zachowawczego wyżej  opisane zawiodą, lekarz zaproponuje Ci leczenie operacyjne. Jest ono częściej brane pod uwagę w stopniu 3 i 4 w skali POP-Q. 

Plastyka pochwy i krocza jest wykonywana drogą pochwową, bez otwierania jamy brzusznej. Składa się z trzech etapów:

1. Pierwszy etap obejmuje poprawienie przedniej ściany pochwy w celu naprawy cystocele (uchyłka pęcherza moczowego), co zazwyczaj wiąże się z problemami z nietrzymaniem moczu,
2. Drugi etap dotyczy tylnej ściany pochwy i likwidacji rectocele, czyli uchyłka odbytnicy, który może prowadzić do trudności w wypróżnianiu,
3. Trzeci etap to odtworzenie środka ścięgnistego, który jest istotnym elementem wspierającym strukturę miednicy.

Bezpośrednio po zabiegu mogą wystąpić:

• Ból w obrębie krocza
• Obrzęk
• Krwiaki

Te dolegliwości zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni. Wśród rzadkich powikłań można wymienić:

• Infekcje
• Zrosty
• Przerost blizny

Sakrokolpopleksja – przebieg zabiegu i efekty:

Opis zabiegu Sakrokolpopleksji

• W trakcie zabiegu Sakrokolpopleksji chirurg umocowuje siatkę do przedniej i tylnej ściany pochwy oraz do kości ogonowej, przywracając pochwie jej prawidłową pozycję.
• Operacja może być przeprowadzona przez powłoki brzuszne lub metodą laparoskopową.
• Zabieg laparoskopowy jest mniej inwazyjny, co skutkuje krótszym czasem pobytu w szpitalu i szybszą rekonwalescencją.

Warunki przeprowadzenia zabiegu:

• W przypadku operacji laparoskopowej konieczne są : odpowiedni sprzęt oraz doświadczony personel.

Znieczulenie i czas pobytu w szpitalu:

• Zabieg może być wykonany w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.
• Pacjentka może wrócić do domu tego samego dnia, szczególnie po zabiegu laparoskopowym.

Korzyści po zabiegu:

• Pęcherz moczowy zyskuje odpowiednie podparcie.
• Pochwa wraca do swojej anatomicznej pozycji, co poprawia jakość życia pacjentki.
• Zmniejszenie dolegliwości, takich jak ból, częstomocz czy uczucie pełności w kroczu, co przekłada się na większy komfort życia i lepsze funkcjonowanie, szczególnie w strefie intymnej.

Obniżenie ścian pochwy, a kolejna ciąża

U większości kobiet z obniżeniem pochwy nie ma przeciwwskazań do planowania powiększenia rodziny. Zmiana stylu życia i leczenie przynoszą dobre efekty. Stosowanie pessaroterapii przy obniżeniu ścian pochwy nie ma wpływu na poczęcie dziecka. Więc jeśli planujesz kolejną ciążę, nie musisz się obawiać. Może się jednak też okazać, że przez cały okres trwania ciąży będziesz musiała nosić pessar, nie, tylko aby unieść pochwę, ale również by ustabilizować i wzmocnić aparat utrzymujący ciężarną macicę. Takie sytuacje zdarzają się, gdy pacjentka w poprzedniej ciąży lub po pierwszej ciąży nosiła pessar.Wówczas lekarze zalecają pessaroterapię, by nie doszło do pogłębienia dolegliwości w kolejnej ciąży.

Istnieje niewiele danych na temat wpływu operacji obniżenia pochwy przed kolejnym zajściem w ciążę. Pod znakiem zapytania jest związek leczenia operacyjnego i możliwości zajścia w ciążę oraz  jej donoszenia. Jeśli zdecydujesz się na tę metodę leczenia, porozmawiam ze swoim ginekologiem który na pewno doradzi Ci najlepszą terapię. 

Czego nie wolno robić przy obniżeniu  lub wypadaniu pochwy

Przy umiarkowanym obniżeniu lub wypadaniu pochwy niewskazane są sporty, podczas których obie stopy jednocześnie odrywają się od ziemi np. bieganie, aerobik. Można pływać, spacerować, ćwiczyć jogę. Poza tym nie wolno dźwigać więcej niż 5 kilogramów.

Czy obniżenie lub wypadanie pochwy jest groźne?

Wypadanie pochwy nie jest śmiertelne, jednak może powodować depresję, lęki, zaniżoną samoocenę, problemy z jelitami i pęcherzem, problemy seksualne i w związku z tym duży dyskomfort, a nawet ból. Z tego powodu warto znaleźć dla siebie najlepszą metodę leczenia.

Czy można cofnąć obniżenie wypadanie pochwy?

Istnieją przypadki, gdy zrzucenie dużej nadwagi spowodowało zupełne cofnięcie się obniżenia lub nawet wypadania pochwy. Inna możliwość to noszenie pessara i jednoczesne ćwiczenia mięśni Kegla. Po roku albo dwóch u niektórych kobiet będzie można wyjąć pessar na stałe i nosić go tylko w razie potrzeby np. podczas uprawiania sportu. Szanse na trwałą poprawę są tym większe, im mniejszy stopień wypadania pochwy i im młodsza pacjentka.

Obniżenie ścian pochwy — podsumowanie

Czy obniżeniu pochwy można zapobiec? Dla wielu kobiet odpowiedź jest twierdząca. Warto wprowadzić kilka dobrych nawyków. Regularnie ćwicz mięśnie Kegla, dbaj o zdrowie, stosuj odpowiednią dietę, zaprzestań palenia papierosów i ucz się odpowiednich metod dźwigania.

Jeśli zauważysz u siebie pierwsze objawy obniżenia ścian pochwy, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacznie poprawić jakość życia oraz zapobiec pogłębianiu się dolegliwości. Warto wziąć pod uwagę nieinwazyjną pessaroterapię, która szybko przynosi ulgę i stanowi skuteczne wsparcie w początkowych stadiach obniżenia pochwy.

Decyzję o operacji należy rozważyć dopiero po wyczerpaniu możliwości leczenia nieinwazyjnego. W wielu przypadkach takie leczenie pozwala uniknąć bardziej inwazyjnych procedur i związanych z nimi potencjalnych powikłań. Regularne kontrole u lekarza oraz wdrożenie metod profilaktycznych znacząco zwiększają szansę na długotrwałe zachowanie komfortu i zdrowia kobiet.

Bibliografia:

[1] Nadulska A, Wypadanie narządów płciowych u kobiety. Puls Medycyny. https://pulsmedycyny.pl/wypadanie-narzadow-plciowych-u-kobiety-892552

[2] Mayo Clinic. Anterior vaginal prolapse (cystocele). https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cystocele/symptoms-causes/syc-20369452

[3] Romaniszyn M. Uchyłek odbytniczo-pochwowy (rectocele).  https://www.mp.pl/pacjent/choroby/165587,uchylek-odbytniczo-pochwowy-rectocele

[4] Stiepan D. Mayo Clinic Q and A: Pregnancy and prolapse concerns. https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/mayo-clinic-q-and-a-pregnancy-and-prolapse-concerns/

[5] NHS. Management of Vaginal Prolapse. https://mft.nhs.uk/app/uploads/sites/4/2018/04/Management-of-Vaginal-Prolapse-January-2018.pdf

[6] Gałczyński K, Romanek K, Kulik-Rechberger B, et al. Elektrostymulacja mięśni dna miednicy w leczeniu nietrzymania moczu u kobiet Przegląd menopauzalny 6/2011

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.